بررسی خشکسالی هیدرولوژی با شاخص swsi مطالعه موردی (حوضه آبخیز سد زاینده رود)

چکیده: افزایش یا کاهش میزان بارندگی نسبت به شرایط میانگین بلند مدت، باعث وقوع دو پدیده مهم حدی یعنی سیل و خشکسالی می شود. خشکسالی از جمله وقایع اقلیمی است که در پهنه ی وسیعی از کشور ایران خود را به اشکال متفاوتی نشان می دهند و زندگی طبیعی ساکنین این مناطق را تحت تأثیر قرار می دهد. خشکسالی، افزایش دما و تبخیر و تعرق، افزایش مصرف و الگوهای مدیریتی نامناسب از عوامل بنیادی ایجاد بحران آب می باشند. رودخانه زاینده رود به دلیل ترکیب عوامل مذکور با چالش شدید اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی ناشی از منابع آب روبرو است. در این پژوهش پس از شناخت و معرفی منطقه مورد مطالعه، به بررسی تأثیرات خشکسالی اقلیمی به کمک شاخص spi و sdi و پهنه بندی خشکسالی اقلیمی پرداخته شد. نتایج نشان داد که سال های 1378 و 1386 خشکترین سال های حوضه می باشند. مقادیر spi این سال ها به ترتیب 30/1- و 79/1- است. پس از آن روند بارش ایستگاه های حوضه به وسیله آزمون من کندال بررسی شد. نتایج این آزمون نشان داد که بارش در بخش جنوب غربی حوضه (ایستگاه کوهرنگ) که نقش اصلی در تأمین آب رودخانه زاینده رود دارد دارای روند کاهشی است. تأثیر این کاهش تا حدی است که باعث کاهش 30 درصدی در دبی ورودی سد زاینده رود شده است. در نهایت به وسیله شاخص ذخیره آبهای سطحی (swsi) خشکسالی هیدرولوژیک حوضه بررسی شد که نتایج نشان داد که سال های 1377 و 1378 جز خشک ترین سالهای حوضه می با شند که مقادیر swsi آنها به ترتیب 52/2- و 55/2- است و مرطوب ترین سال حوضه نیز سال 1371 با مقدار swsiبرابر با 88/2 است. میزان فراوانی که از شرایط swsi گرفته شد نشان داد که در طول دوره آماری بیشترین فراوانی را شرایط نرمال حوضه با 43 درصد داشته است و پس از آن خشکسالی ضعیف بوده که دارای 22 درصد فراوانی است. محاسبات صورت گرفته نشان می دهد که در 31 درصد موارد شرایط خشکسالی با شدت های متفاوت بر حوضه حاکم بوده است. در نهایت با مقایسه ای که بین شاخص spi و swsi صورت گرفت نشان داده شد که شاخص swsi شاخصی مناسب جهت پایش خشکسالی هیدرولوژیکی حوضه می باشد.د